زندگی همه ما پر است از هدفهای ریز و درشتی که خیلی وقتها در حد یک آرزو باقی میمانند! تا حالا با خودتان گفتهاید که “چرا به هدفهایم نمیرسم؟یا چرا بقیه میتوانند و من نه؟
در دنیای امروزی این سوال را بسیار از خودمان پرسیدهایم؛ بدون آنکه بدانیم گاهی اوقات مشکل از برنامهریزی و مسیر رسیدن به هدف نیست. گاهی مشکل در تعریف خود هدف است.
انسانهای موفق میدانند، مرز بین موفقیت و شکست ، مثل مو باریک است. مهمترین فاکتورهای موفقیت، استفاده از روش های اصولی، علمی، عملی و واقعی است . هدف گذاری هم به عنوان یکی از پیش نیاز های موفقیت دارای اصول علمی و عملی خاصی است که نیاز است آن را فرا بگیریم و به کار ببندیم تا از آنهایی نباشیم که هر روز کلی برای خودشان هدف انتخاب میکنند، ولی به آنها نمیرسند یا اصلاً نمیتوانند هدفی در زندگی شخصی و شغلی خود داشته باشند بلکه از ان دسته افرادی با باشیم که هدفمند زندگی میکنند و به اکثر اهداف هم دست پیدا میکنند .
اگر با این سوال مواجه شدید که افراد موفق چطور هدف گذاری میکنند که با احتمال بیشتری به اهدافشان میرسند یا نمیدانید اصلا چطور هدف گذاری علمی و عملی انجام دهید جای درستی آمدهاید؛ این مقاله قرار است به شما کمک کند تا با یک تکنیک ساده به نام هدف گذاری هوشمند (SMART) راه درست انتخاب هدف و رسیدن به آن را یاد بگیرید.
هدف گذاری هوشمند در واقع یک مدل و چارچوب برای دستیابی سریعتر به اهداف است. در بیشتر مواقع افراد اهداف کلی و مبهمی را درنظر میگیرند، این مدل سعی در واضح تر کردن و اجرایی تر شدن اهدف دارد . در واقع هدف گذاری SMART تلاشی برای تعیین نحوه انجام کار در دل هدفگذاری و افزایش شانس رسیدن به هدف است
SMART اختصاریافته Specific ، Measurable ، Achievable ، Relevant و Time-based است. همهی اجزای این چارچوب با یکدیگر به ایجاد هدف کمک میکنند. این روش توسط جورج تی دوران George T. Doran در اواخر قرن بیستم معرفی شد.
آقای دوران مشاور در حوزه مدیریت و مدیر یک شرکت در واشنگتن بود. او در نوامبر 1981 مقالهای با عنوان «یک راه هوشمند برای نوشتن اهداف مدیریتی وجود دارد» منتشر کرد. این مقاله همان هدفگذاری SMART را که نگاه جدیدی به روش انتخاب اهداف داشت، معرفی کرد. البته کمی قبل تر هم در اواخر قرن 19، فیلسوف آمریکایی به نام آلبرت هابارد متوجه شده بود که بسیاری از مردم هر چه برای رسیدن به خواستههایشان تلاش میکنند، شکست میخورند. این موضوع به خاطر این نبود که آنها باهوش نبودند یا تنبلی میکردند. هابارت فهمیده بود که مشکل افراد عدم هدفگذاری صحیح است او معتقد بود مردم به یک روشی نیاز دارند که بتوانند خواستههایشان را پلهپله مشخص کنند تا انرژیشان را برای چیزهای پراکنده هدر ندهند.
در ادامه این مقاله سعی در تبیین بیشتر روش هدف گذاری SMART خواهیم داشت :
هدف گذاری هوشمند برخلاف اسمش، یک روش هوشمند و عجیب و غریب نیست. قرار هم نیست که یک الگوریتم پیچیده برای اهداف شما ارائه دهد که درست یا غلط بودن هدفتان را مشخص کند. کلمۀ SMART از حروف اول 5 کلمه گرفته شده است که هر کدام به یک ویژگی اشاره دارند. نتایج تحقیقات نشان میدهد اگر اهداف شما این پنج ویژگی را داشته باشد، بهتر میتوانید روی خواستهها تمرکز کنید و شانس رسیدن به موفقیت بالا میرود .
5 ویژگی مورد نظر عبارتند از:
1-مشخص (Specific)
2- قابل اندازهگیری (Measurable)
3- در دسترس (Achievable or Attainable)
4- مناسب و مرتبط (Relevant)
5- زماندار (Time-based or time bounded)
اولین ویژگی هدف اسمارت به ما میگوید که هدف باید واضح، مشخص و دقیق باشد. یعنی شما باید دقیقاً بدانید چه چیزی میخواهید؟ به کلمه «دقیقاً» دقت کنید چون هدف شما باید دقیق و با جزئیات بیان شود. دومین ویژگی به ما یاد آوری میکند که هدفتان باید بهگونهای باشد که بشود آن را اندازه گرفت. با اندازهگیری بهسادگی میتوانید بفهمید که کجای کار هستید، یا این که چند درصد از هدفتان عملی شده است. درگام بعدی باید چک کنید که هدف شما قابل دسترس باشد چون اگر خواسته شما قابل دستیابی نباشد، احتمال شکست افزایش پیدا میکند.
این به این معنی نیست که نمیتوانید هدفهای بزرگ یا چیزهایی که در نظر دیگران غیر ممکن میآید برای خودتان مشخص کنید. اتفاقاً می توانید بلند پرواز باشید ولی ابتدا باید به طور واقعگرایانه ببینید که این خواسته شما به چه منابعی نیاز دارد، چه امکاناتی میخواهد و چه توانمندیهایی را باید در خودتان ایجاد کنید. چک کنید هدفهایتان تخیلی و غیر واقعی نباشند . تخیلیها که از همان ابتدا تکلیفشان مشخص است و مردود هستند. مثلاً نگویید میخواهم تعطیلات آخر هفته را در مریخ باشم و اب تنی کنم . اگر با اهدافی مواجه هستید که خیلی بزرگ هستند ولی غیرممکن نیستند تخیلی هم نیستند از طرفی در زمان حال توانایی انجام آن را ندارید ولی با این حساب مشتاقید که در آینده به آن برسید. اینگونه هدفها را در هدفگذاری خردشان کنید به هدفهای کوچکتر؛ چون رسیدن به هدفهای کوچک راحتتر است. بعد یکی یکی برای هدفهای کوچکترتان برنامهریزی کنید و به هر هدف که رسیدید برای خودتان جشن بگیرید یا جایزه بدهید. بالاخره هر راه طولانیای از قدم های کوچک تشکیل میشود.
در گام چهارم بررسی کنید هدفی که تعیین کردید با اهداف دیگرتان همخوانی داشته باشد. همچنین دقت کنید که این خواسته باید مناسب شخصیت، نیاز و روحیات و توانمندی های شما باشد.
اصل پایانی و بسیار مهم زمان دار بودن هدف است . اهداف بدون زمان هیچ گاه اجرایی نمی شوند قانونی هست که میگوید کارها به اندازه زمانی که دارید کش پیدا می کنند. اگر میخواهید دچار امروزفردا کردن نشوید حتما برای کارهایتان ضربالاجل بگذارید.
و در پایان فراموش نکنید که هدف SMART هم مانند هر چیز دیگری در دنیا تغییر میکند. پس هر چند وقت یکبار هدفتان را باز بینی کنید. هر چه به پیش میروید از تجربههای خودتان و دیگران یاد بگیرید تا جاهایی که لازم است هدفتان را اصلاح کنید. هم خواستههای آدم و هم شرایط اطراف تغییر میکند. ممکن است چیزی که 2 سال پیش هدفتان بوده دیگر به کارتان نیاید. در پایان امید است با مطالعه این مقاله از این پس اهداف هوشمند تری طراحی کنید و مسیر موفقیت را با سرعت بیشتری طی نمایید .
حمیدرضا نصیحت کن -مدرس