طراحی سوالات دروس عمومی به صورت تستی و یا تشریحی و سایر دروس با توجه به ماهیت مهارتی و کاربردی به صورت تشریحی انجام گیرد.

ملاک های طراحی سوال

ملاک های فنی سوال :

 الف ) آسان به دشوار

ب ) گروه بندی انواع سوال ها

ج) به تریتب مفاهیم عنوان شده در فصل های کتاب درسی

د) به ترتیب سطوح شناختی

ه) حتی الامکان از انواع سوالات (عینی و انشایی) استفاده شود.

سوالات عینی : در سوالات عینی ارزش گذاری یا تصحیح آنها، به دور از حب و بغض وقضاوت و نظارت شخصی مصحح انجام می گیرد، مانند سوالات چند گزینه ای، صحیح و غلط، کامل کردنی، جور کردنی، تصحیح کردنی و …

در سوالات کامل کردنی باید :

• کلمات یا عبارت حذف شده از مفاهیم با ارزش جمله باشد.
• در سوال بیش از یک جای خالی گنجانده نشود و جای خالی در وسط یا آخر جمله باشد.
• فقط یک پاسخ معین و مشخص داشته باشد.

در سوالات جور کردنی باید :

• تعداد پاسخ ها بیش از سوالات باشد.
• سوال و پاسخ به صورت مختصر نوشته شود.
• به منظور اینکه پاسخ سوال ها به راحتی پیدا نشود، سوالات باید با یکدیگر متجانس باشند.

سوالات انشایی : آن دسته از سوالاتی است که شرح داده می شوند سلیقه و قضاوت شخص مصحح در آن دخالت دارد. این گونه سوالات نیز به دو دسته کوتاه پاسخ و گسترده پاسخ تقسیم می شوند.

• سوالات همنوع ( مانند چند گزینه ای و جور کردنی و … ) پشت سرهم قرار گیرند و دستور کار لازم را داشته باشند.
• هرسوال به طور مستقل فقط یک هدف آموزشی خاص را مورد سنجش قرار دهد. (در نوشتن سوالات پایانی، باید اهداف مهم تر آورده شود یعنی پاسخ به سوال و یا بخشی از سوال مشروط بر پایان سوالات دیگر نباشد.)
• سوال مختصر، ساده و سلیس نوشته شود.
• هرسوال در سنجش یک هدف آموزشی، بدون تکرار طرح شود (بعنی هرسوالی باید برای یک هدف خاص طراحی گردد)
• بارم هر سوال با جواب مورد انتظار متناسب باشد.

به عبارت دیگر باید نمره داده شده به سوالات با پاسخ های مورد پیش بینی، هم سنگ باشد. به عبارت دیگر بارم سوال با توجه به اهمیت هدف مورد سنجش و میزان پاسخ پیش بینی شده هم ارزش باشد. بنابراین به سوالی که هدف آموزشی مهمی را می سنجد و میزان پاسخ مورد نظر هم نسبتا زیاد است باید نمره بیشتری تعلق بگیرد و بالعکس.

نمره گذاری و بارم بندی بر دو نوع است:

• نمره گذاری تحلیلی که بر نکات یا اجزای خاص پاسخ تکیه می کند.
• نمره گذاری کل نگر که تمامیت پاسخ را به صورت یک کل در نظر می گیرد.

در توزیع بارم هر سوال به قسمت های مختلف پاسخ آن دقت شود. (نمره اختصاص داده شده به هر سوال می بایست با اجزای تقسیم شده اش متناسب باشد. مثلا برای یک سوال 3 جزیی نمی توان 1 نمره در نظر گرفت.)

• متن سوال برای همه دانشجویان یک مفهوم را القا کند تا همه بتوانند پاسخ مشخصی را ارئه کنند.
• در طراحی سوال سطوح مختلف ارزشیابی (آسان، متوسط بالا، متوسط پایین، دشوار) مدنظر قرار گیرد.

                      سوالی دشوار محسوب می گردد تا 25 درصد دانشجویان بتوانند به آن پاسخ صحیح بدهند.

                                  سوالی متوسط بالا محسوب می گردد که از 25 تا 50 درصد دانشجویان بتوانند به آن پاسخ صحیح بدهند.

                      سوالی متوسط پایین محسوب می گردد که 50 تا 70 درصد دانشجویان بتوانند به آن پاسخ صحیح بدهند.

                      سوالی آسان محسوب می گردد که بیش از 75 درصد دانشجویان بتوانند به آن پاسخ صحیح بدهند.

• سوالات بایستی تمام فصول کتاب را به طور منطقی تحت پوشش قرار دهد.
• سوالات باید موضوع مهمی را مورد سنجش قرار دهد.
• سوالات آزمون باید نمونه کاملی از اهداف آموزشی کتاب درسی باشد.
• سوالات باید از نظر علمی به گونه ای طرح شود که بین متخصصین اختلافی نباشد.(سوالی از نظر علمی صحیح است که در مورد صحت و سقم پاسخ آن بین مصححان اتفاق نظر وجود داشته باشد و سوالی که صورت مسئله آن غلط باشد، یک سوال علمی نیست)
• از توضیحات غیرضروری و گمراه کننده در متن سوال خودداری شود.
• در تدوین سوالات بودجه بندی کتاب رعایت شود.
• متن سوال راهنمای پاسخ آن سوال یا دیگر سوالات نباشد.(هر پرسش باید از پرسش های دیگر مستقل باشد و پاسخ هیچ پرسشی نباید از روی متن یا گزینه های پرسش های دیگر حدس زده شود)
• سوالات با عبارتی دقیق، گویا و دور از ابهام طرح شوند.
• اصول ساده نویسی و روشنی در بیان سوال اهمیت خاصی دارد. طرز بیان سوال باید چنان باشد که آزمایش شوندگان کاری را که باید انجام دهند را بفهمند. به بیان دیگر عدم پاسخ گویی دانشجویان باید صرفا به دلیل نداشتن دانش و مهارت لازم در مورد فرآیند یادگیری مربوط به سوال باشد نه عدم توانایی در درک مفهوم سوال
• در طراحی سوالات به متن کتاب و محتوای اصلی درس تاکید شود
• سوالات از قوه تمییز و مناسب برخوردار باشند. ( حساسیت سوالات طراحی شده باید گونه ای باشد که دانشجویان موفق را از دیگر دانشجویان جدا سازد.)
• سوالات باید از اعتبار لازم برخوردار باشد. (اعتبار یعنی اگر یک آزمون دوبار در مورد یک آزمودنی بکار رود نتایج تقریبا یکسانی به دست می آید می توان گفت که اعتبار یک آزمون ثبات و پایایی نتایج در اجراهای متعدد است.)
• نوع سوالات با سطح یادگیری مورد سنجش و اهداف امتحان، هم خوانی داشته باشد.
• سوالات از روایی لازم برخوردار باشند (روایی یعنی آزمون چیزی را اندازه بگیرد که برای آن ساخته شده است. مثلا آزمون که برای اندازه گیری معلومات دانشجویان در درس ریاضی ساخته شده نباید معلومات آنان را در ادبیات فارسی اندازه بگیرید.)
• در سوالات چند قسمتی باید سوالات به گونه ای طرح شوند که هر قسمت دارای پاسخ مجزا باشد و عدم پاسخگویی به یک قسمت دانشجویان را از پاسخ به قسمت های دیگر محروم نکند.
• زمان اختصاص داده شده به پاسخگویی به سوالات یک امتحان توسط طراح بر اساس سطح دشواری سوالات و با در نظرگیری تمام عوامل فیزیکی و شرایط برگزاری امتحان اختصاص داده شود. بدیهی است که زمان منظور شده در یک امتحان از مجموع زمان های محاسبه شده تک تک سوالات بر اساس پیش بینی زمان لازم شده توسط دانشجویان برای پاسخ به هر سوال طبق راهنمای تحصیلی سوالات انجام می شود. این زمان شامل زمان لازم برای خواندن سوال + زمان لازم برای تفکر و یادآوری پاسخ + زمان لازم برای نوشتن پاسخ + بازنگری آن خواهد بود. ( متناسب با توانایی دانشجو متوسط است)
• از دادن سوالات اختیاری خودداری کنید.
• چنانچه پاسخگویی به سوال یا سوالاتی نیاز به دستورالعمل جداگانه یا استفاده از ابزار خاصی دارد، طراح نسبت به درج نکات لازم قبل از سوال یا سوالات مورد نظر ترجیحا در ابتدای سوالات امتحانی بعد از مندرجات سربرگ با رعایت قوانین مربوطه در این زمینه اقدام نماید.
• چنانچه برای پاسخگویی به سوالی نیاز به مقیاس – درجه – تعداد و یا بیان ویژگی خاصی است حتما در دنباله سوال آورده شود.
• چناچه پاسخ سوالی از منبع خاصی مدنظر است در متن سوال به منبع مورد نظر اشاره شود.
• سقف حداقل و حداکثر تعداد سوالات امتحانی با توجه به نوع درس – حجم و اهمیت محتوا – سطوح یادگیری مورد سنجش نوع سوال – زمان مناسب پاسخ به سوالات و شرایط سنی دانشجویان تعیین گردد.
• فهم نهایی سوالات امتحانی قبل از ارسال توسط طراح بازنگری و چنانچه نیاز به اصلاحات داشت، به موقع اقدام شود.
• نمره هر سوال متناسب با پاسخ درست آن سوال باشد.
• نمره هر سوال با توجه به موارد ذیل در نظر گرفته شود:

ارزش نمره ای هر سوال کمتر از 25/0 نباشد.

در مواردی که سوال دارای چند بخش پرسش است، نباید ارزش نمره ای هرقسمت کمتر از 25/0 تعیین شود.

هنگام ارزش گذاری سوالات توجه کافی معمول گردد تا نمره هر سوال قابل قسمت به تعداد پاسخ های سوال باشد.

نمره هر سوال نباید از نمره اختصاص داده شده به آن بخش از نظر بودجه بندی بیشتر باشد.

• چنانچه از نظر تعداد سوال محدودیت وجود دارد، از یک مفهوم سوال تکراری داده نشود.
• عبارتی از سوال، راهنمای پاسخ صحیح برای همان سوال یا دیگر سوالات نباشد.
• اگر سوالی برای رسیدن به جواب صحیح، راه حل های مختلفی داشته باشد در راهنمای تحصیح به آن اشاره شود.
• در سوال هایی که جواب کوتاه دارند( بله – خیر) با کلماتی مانند چرا و چگونه تکمیل شوند.
• توضیحات ضروری در متن سوال آورده شود و در داخل پرانتز درج نگردد.
• از توضیحات غیرضروری و گمراه کننده در متن سوال خودداری شود.
• حتی الامکان از به کار بردن کلمات منفی در متن سوال خودداری شود و در صورت ضرورت، در سوالات منفی زیر کلمات منفی خط کشیده شود.
• از به کار بردن کلمات منفی در منفی پرهیز شود.
• حتی الامکان از اصلاحات، مفاهیم و علائم به کاربرده شده در کتاب استفاده شود.
• در برگه آزمون نمره پاسخ هر سوال به تفکیک در سمت چپ و مقابل هرسوال در ردیف مربوطه قید گردد.
• در برگه آزمون ریزنمرات و جمع کل نمره ی آزمون منطبق با قوانین و مقررات باشد.
• زمان پاسخ دهی به سوالات آزمون متناسب با قدرت متوسط دانشجویان تعیین گردد.
• اگر سوالات در بیش از یک صفحه تایپ شده باشد، تمام صفحات شماره گذاری شده و در پایان صفحه عبارت ” بقیه در صفحه ….” درج گردد.
• سوالات دارای اعتبار باشند یعنی سوالات رفتار و خصیصه معینی را که آزمون به منظور اندازه گیری آن ساخته شده است را اندازه بگیرد.
• متن سوالات از غلط املایی محفوظ باشد.
• یک ورقه امتحانی ضمن اینکه وسیله ای برای برآورد میزان یادگیری دانشجویان می باشد، به طور غیرمستقیم خود نیز یک وسیله آموزشی محسوب می شود وجود غلط املایی در متن سوالات ارزش غیرمستقیم ورقه امتحان را کم خواهد کرد.
• سوالات از نظر آیین نگارش و رسم الخط واضح و مشخص باشد و در آن علائم دستوری و نقطه گذاری دقیقا رعایت شود.
• از جملات کوتاه و روان استفاده شود. به طوری که دانشجویان آگاه به محتوای درس با صرف حداقل زمان ممکن به منظور و هدف سوالی پی ببرند متن سوال با بیانی کاملا ساده و روشن و دور از ابهام نوشته شود و از بکار بردن کلمات و عبارات دشوار در سوال و طولانی نمودن سوال که باعث می شود دانشجویان نتوانند مهارت و توانایی خود را ظاهر سازند خودداری شود.
• نکات دستوری در تهیه و تنظیم سوالات رعایت شود.
• رعایت نکات دستوری به فهم بهتر سوال کمک خواهد کرد. برای درک معنا و مفهوم و منظور طرح علاوه بر رعایت نشانه گذاری نکات دستوری مثل به کار بردن ارکان صحیح جمله (فاعل+ مفعول+ فعل) ( مسندالیه + مسند + فعل ربطی) و غیره … مدنظر قرار گیرد.
• مشخصات سربرگ رعایت شود. ( سربرگ امتحان هر درس از سامانه هم آوا مدرس قابل دانلود است )
• فضای کافی و مناسب برای پاسخ سوالات در نظر گرفته شود. ( در صورت نداشتن پاسخنامه) باید فضای لازم متناسب با پاسخ هر سوال در نظر گرفته شود تا مشکلاتی برای دانشجویان و مصصحان ایجاد نشود. چنانچه پاسخ سوالی می بایست به صفحه دیگر انتقال یابد حتما دستور کار مربوط به انتقال پاسخ سوالات در زیر هرسوال باید در سربرگ سوالات آزمون قید گردیده باشد.
• سوالات خوانا باشد. کیفیت تایپ، خوانایی و شیوایی سوالات مطلوب باشد.
• سوالات باکیفیت بالا تکثیر شود. کم رنگ بودن سوالات، چاپ نشدن ابتدا و انتهای سوالات اثرات منفی در پاسخگویی دانشجویان دارد. لذا ضرورت دارد طراح نظارت و کنترل لازم را بر کیفیت تکثیر سوالات قبل از برگزاری امتحان داشته باشد)
• بارم سوالات در سمت چپ ورقه قید گردد. چنانچه در زیر سوال یا بالای سوال درج گردد مشکلاتی در آزمون پدیدار خواهد کرد خصوصا در درس ریاضی.
• مجموع نمرات سوالات با نمره اختصاص یافته به ورقه مطابقت داشته باشد. باید بارم تک تک سوالات با جمع بارم کلیه سوالات هم خوانی و مطابقت داشته باشد.
• اعلام قطعی و نهایی نمرات حداکثر 7 روز پس از برگزاری امتحان باید توسط مدرس انجام گیرد.
• برگه های تصحیح شده بعد پایان تاریخ تجدید نظر باید به دانشگاه تحویل داده شود.
• مدرس باید حتما در جلسه امتحانی حضور داشته باشد .
• تذکر به متخلفان جلسه امتحان نباید از طریق مدرس صورت پذیرد، این کار بر عهده مراقب جلسه است و مدرس اگر موردی را مشاهده کرد باید از طریق مراقب یا مسئول جلسه امتحان پیگیری کند.
• تخلفات آزمون پس از بررسی در شورای انضباطی استان در کارنامه دانشجو اعمال می شود و پیش از اعلام نتیجه شورای انضباطی مدرس موظف است نمره ی نهایی دانشجو را صرفنظر از تخلف در سامانه ثبت کند.

برگزاري امتحان کتبی پايان نيم‌سال براي هر درس نظری و نظری – عملی، الزامي است.

حداقل نمره قبولی در شیوه ترمی در  هر درس 10 است.

در صورتیکه دانشجو در امتحان پاياني شرکت نكند، غیبت توسط کارشناس آموزش مرکز ثبت می شود، خواهشمند است به هیچ عنوان برای دانشجویانی که غیبت امتحانی دارند نمره وارد نکنید حتی نمره صفر.

تشخیص موجه و یا غیرموجه بودن غیبت ها بر عهده شورای آموزشی مرکز خواهد بود.

دروس کارورزی و کاربینی از آزمون پایانی معاف هستند و تقسیم بندی نمرات آن بر اساس دستورالعمل‌های کارورزی و کاربینی خواهد بود.

محاسبه نمره دروس صرفا عملي: نمره نهايي دروس عملي بصورت زير محاسبه مي گردد:

• حضور منظم و رعايت مقررات آموزشي در محيط آزمايشگاه و كارگاه هاي مهارتي (2نمره)
• حفظ و نگهداري از وسايل و تجهيزات آزمايشگاهي و كارگاهي (2نمره)
• تهيه گزارش كار (3نمره)
• ارايه تحقيق/ پروژه مهارتي (5نمره)
• امتحان پاياني (8نمره)

جمع كل (20نمره)

محاسبه نمره دروس نظری- عملی :

• نمره هر دو بخش نظری و عملی به‌صورت مجزا از 20 نمره (14+6) با روش ذیل محاسبه گردیده، به تناسب تعداد واحد میانگین اخذ و به عنوان نمره پایان نیم‌سال منظور گردد.
• نمره ارزیابی بین نیم‌سال شامل حضور فعال، سمینار، حل مساله، انجام تکالیف و آزمون میان‌ترم) (6 نمره)
• آزمون پایان نیم‌سال (14نمره)

محاسبه نمره دروس صرفا نظری: نحوه تقسیم بندی و احتساب نمرات در يك نيم سال تحصيلي صرفاً در دروس نظري و دروسی که آزمون پایان نیم‌سال به صورت غیرمتمرکز برگزار می‌گردد، به سه روش زیر قابل اجرا است:

الف- نمره دو قسمتي:

– حضور 16 جلسه در کلاس درس (1 نمره)

–  امتحان پایان ترم از کلیه فصول تدریس شده (19 نمره)

ب- نمره سه قسمتی:

– حضور 16 جلسه در کلاس درس (1 نمره)

– امتحان میان ترم بدون حذف فصل¬های مربوط در پایان ترم (3 نمره)

–  امتحان پایان ترم از کلیه فصول تدریس شده (16 نمره)

ج- نمره چهار قسمتي:

–  حضور 16 جلسه در کلاس درس (1 نمره)

–  امتحان میان ترم بدون حذف فصل¬های مربوط در پایان ترم (2 نمره)

–  شرکت در کارهای تحقیقاتی مهارتی درس از طریق ارائه تحقیق و پروژه به تشخیص مدرس (1 نمره)

–  امتحان پایان ترم از کلیه فصول تدریس شده (16 نمره)

تبصره : در صورت عدم رعایت تقسیم‌بندی به روش‌های بالا توسط مدرس، نحوه تقسیم بندی و احتساب نمرات در يك نيم سال تحصيلي می‌بایست به گونه‌ای باشد تا حداقل14 نمره پایان‌ترم و باقی برای فعالیت‌های کلاسی برای درس نظری در نظر گرفته شود.